باب
استحباب
إطالة الغرة
والتحجيل في
الوضوء
12- ABDEST'TE
"GURRE''Yİ VE "TAHCİL"İ UZUN TUTMANIN MÜSTEHAP OLUŞU BABI
34 - (246) حدثني
أبو كريب محمد
بن العلاء
والقاسم بن زكرياء
بن دينار وعبد
بن حميد.
قالوا: حدثنا
خالد بن مخلد
عن سليمان بن
بلال. حدثني
عمارة بن غزية
الأنصاري عن
نعيم بن عبدالله
المجمر؛ قال:
رأيت
أبا هريرة
يتوضأ. فغسل
وجهه فأسبغ
الوضوء. ثم
غسل يده
اليمنى حتى
أشرع في
العضد. ثم يده اليسرى
حتى أشرع في
العضد. ثم مسح
رأسه. ثم غسل رجله
اليمنى حتى
أشرع في
الساق. ثم غسل
رجله اليسرى
حتى أشرع في
الساق. ثم قال:
هكذا رأيت
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم يتوضأ.
وقال: قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم "أنتم
الغر
المحجلون يوم
القيامة. من
إسباغ الوضوء.
فمن استطاع
منكم فليطل
غرته وتحجيله".
[:-578-:] Bana Ebu Kureyb
Muhammed b. Ala' ile Kaasim b. Zekeriyya
b. Dinar ve Abd b. Humeyd
rivayet ettiler. Dedilerki: Bize Halid
b. Mahled, Süleyman b. Bilal'dan rivayet etti. (Dediki): Bana Umaratü'bnü Gaziyyete'l-Ensarî, Nuaym b. Abdillah el-Mücmir'den rivayet etti. Şöyle demiş:
Ebu Hureyre'yi abdest alırken gördüm.
Yüzünü yıkadı, iyice abdest aldı. Sonra da sağ elini ta pazusuna
gelinceye kadar yıkadı. Sonra başına mesh etti. Sonra sağ ayağını baldınna varıncaya kadar yıkadı. Sonra sol ayağını
baldırına geçinceye kadar yıkadı. Sonra: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in
böyle abdest aldığını gördüm, dedi. Arkasından şunları ekledi:
Raseılullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) "Sizler iyice abdest aldığınızdan ötürü
kıyamet gününde el-ğurr (alınlarınızda sakarlık) el-muhaccelun (bacaklarınız sekir,
sekili) haşredileceklersiniz. Bu sebeple sizden gücü
yeten ğurresini (alın sakarlığını) ve tahcilini (bacaklanndaki sekirliği, sekiliği) uzun tutsun. " buyurdu.
Diğer tahric: Buhari, 136 -muhtasar
olarak-; Tuhfetu'l-Eşraf, 14643
35 - (246) وحدثني
هارون بن سعيد
الأيلي. حدثني
ابن وهب. أخبرني
عمرو بن
الحارث عن
سعيد بن أبي
هلال، عن نعيم
بن عبدالله؛
أنه رأى أبا
هريرة يتوضأ. فغسل
وجهه ويديه
حتى كاد يبلغ
المنكبين. ثم
غسل رجليه حتى
رفع إلى
الساقين. ثم
قال: سمعت رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
يقول "إن أمتي
يأتون يوم
القيامة غرا
محجلين من أثر
الوضوء. فمن استطاع
أن يطيل غرته
فليفعل".
[:-579-:] Bana Harun b. Said el-Eyli'de rivayet etti. (Dediki):
Bana İbni Vehb rivayet
etti. (Dediki) : Bana Amr b. Haris, Said b. Ebi HiIal'den o da Nuaym b. AbdilIah'tan naklen haber
verdi ki o Ebu Hureyte'yi
abdest alırken görmüş, yüzünü ve ellerini neredeyse omuzlarına varıncaya kadar
yıkamış sonra da ayaklarını ta baldırlarına kadar yıkamış sonra da şöyle
demiştir: Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'i şöyle buyururken dinledim:
"Şüphesiz ümmetim kıyamet gününde abdestin etkisinden dolayı alınları
sakar, baldırıarı sekili geleceklerdir. Bu sebeple sizden alnının sakarlığını uzun tutabilen yapsın.
"
NEVEVİ ŞERHİ
248.sayfada.
DAVUDOĞLU AÇIKLAMA: Bu hadisi Buhari Vudu’da tahriç etmiştir. Bazıları onu Ebu
Hureyre'den başka yedi sahabî-i
celîlin rivayet ettiğini söylerler. İbni Mendeh «Müstahrec»inde bu
zevatın; İbhi Mes'ud, Cabir
b. Abdillah, Ebu Saidi- Hudri, Ebu
Umamete'l-Bahilî, Ebu Zerr-i Gıfari,
Abdullah b. Yusr el-mazini ve Huzeyfetü'bnü
yeman (R.A.) hazeratı
olduklarını söylemektedir.
غر Ğurr:
Kelimesi egarrın çoğuludur. Eğarr
atın alnındaki beyazlıktır. Buna türkçemizde birçok
yerlerde sakar denilir.
محجل Muhaccel: Atın ayaklarındaki
beyazlıktır. Bazıları atın üç ayağı beyaz olursa ona muhaccel
denildiğini söylemişlerdir. Türkçede bazı yerlerde
buna sekir derler.
Hadis-i
Şerifte abdest azalarında parlayacak olan nur atın alnındaki ve bacaklarındaki beyaz
yerlere benzetilmek suretiyle bir teşbih-i beliğ yapılmıştır. Gurre kelimesi ile yüzün; tahcil
ile de ayakların nuru kinaye yoluyla ifade edilmiş olmasıda
muhtemeldir.
Gurre ile tahcili
uzatmaktan murad abdest uzuvlarını yıkarken farz olan
yerin ötesine geçmektir. Ellerde bunun hududu dirsekleri biraz geçmek ayaklarda
da topuklardan biraz yukarıya çıkmaktır. İbni Battal.
Kaadi Iyaz ve İbni Tîn dirseklerle topuklardan
fazla yıkamanın müstahap olmadığına bütün ulemanın
müttefik bulunduğunu söylemişlersede Aynî bunu «batıl
bir iddiadır» diyerek reddetmiştir. Filhakika Resulullah
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in
dirseklerle topuklardan yukarsını yıkadığı sahih
hadisle sabit olduğu gibi ravi Ebu
Hureyre
(R.A.) da bizzat abdest almak suretiyle Gurre
ve tahcîli göstermiş öteden beri ulema o şekilde
abdest alagelmişlerdir. Sahabe-i kiramdan İbni Ömer (R.A.)'nın dahi Gurre ve tahcilini uzatarak yani
yıkanması farz olan yerlerin hududunu geçerek abdest aldığı rivayet olunur.
Binaenaleyh İbni Battal ile onun kavline zahib olanların icma' davası mezkur davanın aksine münakit olan
icma' ile sükut etmiştir.
Gurre ve tahcilin müstahab olan miktarı ulema arasında ihtilaflıdır.
Bazılarına göre; kollar omuzlara kadar, ayaklarda dizlere kadar yıkanacaktır.
Bu rivayet Hz. Ebu Hureyre
(R.A.)'dan sabit olmuştur. Bazıları: «Müstahab olan miktar kollarda pazuların
ayaklarda baldırların yarısına kadar yıkamaktır,» derler. Biraz daha fazla
gösterenlerde vardır. Bu kavil Bağavî 'den
naklolunmuştur. Şafiller'den bazıları bu hususta üç
vecih olduğunu söylerler.
1-
Topuklarla dirseklerin biraz ötesine geçmek müstahaptır.
Gurre ve tahcilin muayyen
hududu yoktur.
2-
Kollar ve bacaklar pazularla baldırların yarısına
kadar yıkanırlar.
3-
Kollar omuzlara bacaklarda dizlere kadar yıkanır. Bu kavillerin hepsini iktiza
eden hadisler vardır. İmam
Kuşeyri: «Hadiste pazularla
baldırların ne miktar yıkanacağını bildiren bir tahdit yoktur; Ebu Hureyre bu hadisi mutlak ve
zahiri üzere yürütmüş ve omuzlara yakın yıkamıştır. Ama bu miktar Nebi (Sallallahu Aleyhi
ve Sellem)'den değil ekseriyetle sahabe ve tabiînin
fiilî olarak nakledilmiştir. Onun içindirki fukaha buna kail olmamışlardır. Bazı kimselerin bu işin
haddi pazu ile baldırın yarısıdır dediklerini gördüm»
diyorsada Allame Aynî
fukaha kail olmamışlardır!» iddiasını kabul etmiyor. İbni
Battal ile Kaadî Iyaz'ın kavillerini dahi evhamdan ibaret diye
vasıflandırıyor. Onlar Hz. Ebu Hureyre'nin
kollarını koltuklarına kadar yıkamasını kabul etmemiş bu hususta ona tabî' olan kimse bulunmadığını söylemişlersede
İbni Ebi Şeybe'nin Musannef»ında Hz. ibni: Ömer (R.A.)'adan
rivayet olunan bir hadiste îbni ömer'in
yaz günleri abdest alırken kollarını koltuklarına kadar yıkadığı görülmektedir.
«Binaenaleyh sizden kim yapabilirse sakar ve sekirliğini
uzatsın» ibaresi hakkında ravilerden Nuaym: «bunun Nebi (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem)'in mi yoksa Ebu
Hureyre'nin sözü mü olduğunu bilmiyorum» demiştir. İbni Hacer: «Bu cümleyi on sahabiden ve Ebu Hureyre'den rivayet edenler içinde Nuaym'in
bu rivayetinden başka nakleden görmedim» diyor.